کم کاری تیروئید چیست؟ راه های تشخیص و درمان آن

آنچه در این مقاله می خوانید

کم‌کاری تیروئید زمانی رخ می‌دهد که غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تیروئید تولید نمی‌کند. این وضعیت که به آن "تیروئید کم‌کار" نیز گفته می‌شود، در مراحل اولیه معمولاً علائم مشهودی ندارد. اما در صورت عدم درمان، می‌تواند به مشکلات جدی‌تری مانند افزایش کلسترول و بیماری‌های قلبی منجر شود.

برای تشخیص کم‌کاری تیروئید، از آزمایش خون استفاده می‌شود. درمان این بیماری معمولاً شامل مصرف داروهای جایگزین هورمون تیروئید است که پس از تعیین دوز مناسب، روشی ساده، ایمن و مؤثر خواهد بود.

تیروئید چیست؟

غده تیروئید یک غده درون‌ریز مهم است که هورمون‌های خاصی تولید و ترشح می‌کند. وظیفه اصلی تیروئید تنظیم متابولیسم بدن، یعنی نحوه استفاده از انرژی، است. گاهی اوقات، تیروئید به درستی عمل نمی‌کند که این اختلالات شایع اما قابل درمان هستند.

کم‌کاری تیروئید چیست؟

کم‌کاری تیروئید، که با نام بیماری تیروئید کم‌کار نیز شناخته می‌شود، یک وضعیت است که در آن غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تیروئید تولید نمی‌کند. غده تیروئید در بخش جلویی و پایینی گردن قرار دارد و هورمون‌هایی ترشح می‌کند که از طریق جریان خون به بخش‌های مختلف بدن می‌رسند و تقریباً بر تمامی قسمت‌های بدن از قلب و مغز گرفته تا ماهیچه‌ها و پوست تأثیر می‌گذارند.

تأثیر کمبود هورمون تیروئید

وقتی هورمون تیروئید به اندازه کافی تولید نشود، عملکرد بدن کند می‌شود، این به معنای تولید کمتر انرژی و کاهش سرعت متابولیسم است که می‌تواند باعث خستگی، افزایش وزن و سایر مشکلات شود.

علائم کم‌کاری تیروئید

علائم کم‌کاری تیروئید ممکن است مبهم باشند و گاهی اوقات با شرایط دیگر مشابهت داشته باشند. این علائم شامل موارد زیر می‌شود:

• تغییرات در چرخه قاعدگی

• یبوست

• افسردگی

• خشکی مو و ریزش مو

• خشکی پوست

• خستگی مفرط

• حساسیت بیشتر به سرما

• صدای خشن

• درد مفاصل، سفتی و تورم مفاصل

• مشکلات حافظه

• درد و سفتی عضلات

• ضعف عضلانی

• پف صورت

• ضربان قلب کند

• تورم غده تیروئید (گواتر)

• افزایش وزن غیرقابل توجیه یا سختی در کاهش وزن

کم‌کاری تیروئید در کودکان و نوجوانان

کودکان و نوجوانان مبتلا به کم‌کاری تیروئید ممکن است علائم مشابه بزرگسالان را تجربه کنند، به‌علاوه علائم خاص دیگری نیز وجود دارد که به شرح زیر هستند:

• تاخیر در بلوغ

• تاخیر در رشد

• توسعه ذهنی کند

• رشد کند دندان‌های دائمی

نکته مهم

کم‌کاری تیروئید در دوران کودکی و نوجوانی می‌تواند تأثیرات جدی بر رشد جسمی و ذهنی داشته باشد. بنابراین، تشخیص به‌موقع و درمان مناسب اهمیت زیادی دارد تا از بروز مشکلات طولانی‌مدت جلوگیری شود.

کم‌کاری تیروئید در نوزادان

نوزادان مبتلا به کم‌کاری تیروئید ممکن است علائمی نداشته باشند. اما اگر علائمی بروز کنند، ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• یبوست

• گریه خشن

• رشد کم یا عدم رشد

• تون عضلانی پایین

• زردی (زرد شدن پوست و سفیدی چشم‌ها)

• عادات تغذیه‌ای ضعیف

• پف صورت

• نفخ شکم

• زبان متورم

• فتق ناف (برجستگی در نزدیکی ناف)

علل شایع بروز بیماری تیروئید

1. بیماری هاشیموتو: یک اختلال خودایمنی که به غده تیروئید حمله می‌کند.

2. کمبود ید: ید برای تولید هورمون‌های تیروئید ضروری است.

3. عوارض درمان‌های پزشکی: مانند جراحی تیروئید یا درمان با یُد رادیواکتیو.

4. داروها: برخی داروها ممکن است باعث کاهش فعالیت تیروئید شوند.

5. اختلالات مادرزادی یا ژنتیکی.

تشخیص

کم‌کاری تیروئید با آزمایش خون، از جمله اندازه‌گیری سطح TSH (هورمون تحریک‌کننده تیروئید) و T4 (تیروکسین)، تشخیص داده می‌شود.

درمان

رایج‌ترین درمان، مصرف روزانه هورمون جایگزین تیروئید به شکل داروی لووتیروکسین است. این دارو به تنظیم سطح هورمون‌ها و کاهش علائم کمک می‌کند.

نکات مهم برای مدیریت

• مصرف دارو طبق دستور پزشک

• داشتن رژیم غذایی متعادل و غنی از ید

• پیگیری منظم وضعیت تیروئید از طریق آزمایش خون

تأثیر بر زندگی

اگر کم‌کاری تیروئید به‌درستی مدیریت شود، بیشتر افراد می‌توانند زندگی طبیعی و سالمی داشته باشند. با این حال، بی‌توجهی به این بیماری ممکن است باعث بروز مشکلات جدی‌تر مانند بیماری قلبی یا ناباروری شود

عوارض کم‌کاری تیروئید

اگر کم‌کاری تیروئید درمان نشود، ممکن است باعث بروز عوارض مختلفی شود، از جمله:

1. مشکلات تعادل:

   • افراد مسن که سطح هورمون تیروئیدشان بسیار پایین است، در معرض خطر بیشتری برای مشکلات تعادلی قرار دارند.

2. گواتر:

   • وقتی تیروئید برای تولید هورمون‌های بیشتر بیش از حد فعالیت می‌کند، ممکن است متورم شود و ظاهر گردن را تغییر دهد. این وضعیت می‌تواند باعث مشکل در بلعیدن غذا شود.

3. مشکلات قلبی:

   • کم‌کاری تیروئید می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش دهد. همچنین ممکن است سطح کلسترول بد(LDL) را بالا ببرد که خطر بیماری‌های قلبی و عروقی را بیشتر می‌کند.

4. ناباروری:

   • سطح پایین هورمون تیروئید می‌تواند روند تخمک‌گذاری را مختل کند و احتمال بارداری را کاهش دهد.

5. درد مفاصل و عضلات:

   • سطح پایین هورمون تیروئید می‌تواند باعث درد و گرفتگی در مفاصل و عضلات شود. همچنین ممکن است التهاب تاندون‌ها (تاندونیت) را افزایش دهد.

6. مشکلات سلامت روان:

   • کمبود هورمون تیروئید می‌تواند باعث اختلال در حافظه و تمرکز شود و همچنین ممکن است علاقه شما را به فعالیت‌هایی که قبلاً از آن‌ها لذت می‌بردید کاهش دهد.

   • اگر این تغییرات را تجربه می‌کنید، حتماً با پزشک مشورت کنید، زیرا ممکن است به افسردگی نیز مرتبط باشد.

7. چاقی:

   • کم‌کاری تیروئید معمولاً اشتها را کاهش می‌دهد، اما به دلیل کند شدن متابولیسم بدن و سوزاندن کالری کمتر، ممکن است افزایش وزن رخ دهد.

8. نوروپاتی محیطی:

   • کمبود طولانی‌مدت هورمون‌های تیروئید می‌تواند به اعصاب محیطی آسیب برساند. این وضعیت ممکن است باعث درد، سوزن‌سوزن شدن یا بی‌حسی در دست‌ها و پاها شود.

9. مشکلات تیروئید در بارداری:

   • در سه ماهه اول بارداری، جنین تمام هورمون تیروئید مورد نیاز خود را از مادر دریافت می‌کند. اگر مادر دچار کم‌کاری تیروئید باشد، هورمون کافی به جنین نمی‌رسد که می‌تواند منجر به مشکلات رشد ذهنی و شناختی در نوزاد شود.

10. میکزدم (Myxedema) – شدیدترین شکل کم‌کاری تیروئید:

• در موارد بسیار شدید، کمبود هورمون تیروئید می‌تواند منجر به میکزدم شود، که یک عارضه تهدیدکننده زندگی است.

• فرد مبتلا ممکن است هوشیاری خود را از دست بدهد یا به کما برود.

• این بیماری همچنین می‌تواند باعث کاهش شدید دمای بدن شود که در موارد شدید، می‌تواند منجر به مرگ شود.

نکات کلیدی درباره کم‌کاری تیروئید

• کم‌کاری تیروئید زمانی رخ می‌دهد که غده تیروئید هورمون کافی برای تأمین انرژی بدن تولید نمی‌کند.

• این بیماری قابل درمان است و معمولاً با مصرف داروهای هورمونی کنترل می‌شود.

• اگر علائمی مانند خستگی بی‌دلیل، افزایش یا کاهش وزن، مشکلات خواب، ضربان قلب نامنظم یا کند، درد یا ضعف عضلانی و مفصلی دارید، با پزشک خود مشورت کنید.

• افرادی که باردار هستند، AFAB هستند (در زمان تولد زن تعیین شده‌اند) یا بالای ۶۰ سال دارند، در معرض خطر بیشتری برای کم‌کاری تیروئید هستند.

• اصلاح رژیم غذایی و مصرف برخی مکمل‌ها می‌تواند به کاهش علائم کمک کند، اما درمان قطعی برای این بیماری نیست.

• برخی غذاها یا داروهای گیاهی ممکن است با داروی تیروئید تداخل داشته باشند، بنابراین حتماً با پزشک خود درباره رژیم غذایی، مکمل‌ها و درمان‌های جایگزین مشورت کنید.

نتیجه گیری

کم‌کاری تیروئید یک بیماری شایع اما قابل کنترل است که در اثر کاهش تولید هورمون‌های تیروئیدی رخ می‌دهد. این وضعیت می‌تواند طیف گسترده‌ای از علائم، از جمله خستگی، افسردگی، افزایش وزن و کاهش تمرکز را به همراه داشته باشد. شایع‌ترین علت آن، بیماری‌های خودایمنی مانند هاشیموتو است.

تشخیص این بیماری از طریق آزمایش خون انجام می‌شود و درمان آن معمولاً شامل مصرف داروهای جایگزین هورمونی است که در صورت تعیین دوز مناسب، می‌تواند علائم را به طور مؤثر کنترل کند. اگر کم‌کاری تیروئید درمان نشود، ممکن است منجر به مشکلات جدی‌تری مانند بیماری‌های قلبی و افزایش کلسترول شود.

با این حال، با پیگیری منظم، رعایت توصیه‌های پزشکی و مصرف دارو، افراد مبتلا می‌توانند یک زندگی سالم و بدون علائم را تجربه کنند.

اگر علائمی مشکوک به کم‌کاری تیروئید دارید، بهتر است هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید.